FAIDA YA KUNYONYESHA

KATIKA miaka ya sitini na sabini, serikali mbali mbali duniani ziliwahamasisha kina mama kuacha kuwanyonyesha watoto wao maziwa ya mama. Na badala yake watumie maziwa ya kopo.

Juhudi hizo zilizaa matunda yaliyokusudiwa. Yaani kina mama wengi waliacha kuwanyonyesha watoto wao maziwa ya mama, na badala yake waliwanyonyesha maziwa ya kopo (bottle feeding).

Hata hivyo teknolojia hiyo mpya ilileta maafa ya maelfu ya watoto wadogo katika nchi mbali mbali. Hii ni kwa sababu, maziwa ya kopo hayana kinga, yanagharama kubwa, yanahitaji muda wa kuyaanda na usafi wa hali ya juu. Pia maziwa ya kopo hayana virutubisho vyote anavyovihitaji mtoto mchanga.

Baada ya maafa hayo, katika miaka ya hivi karibuni serikali kadhaa duniani zimeanza kuwahimiza kinama kuirudia teknolojia asilia. Yaani kuwanyonyesha watoto maziwa ya mama.

Hata hivyo, maisha yetu ya kila siku yanatuonyesha kwamba, kuna kinamama kadhaa hasa katika mji ambao hawajawa tayari kuirejea teknolojia hiyo ya asili, licha ya faida zake nyingi kama zinavyowekwa wazi sasa na elimu ya sayansi.

Baadhi ya kina mama hao wasiotaka kuwanyonyesha watoto wao maziwa ya mama wanaona jambo hilo ni kero na lina wanyima muda na uhuru wa ‘kustarehe’ (kwenda Bar, ufukweni, kwenye kumbi za muziki, kwenye makasino, kwenye pati, n.k.

Pia wapo wale wanao ona kwamba ‘kero’ ya kunyonyesha maziwa ya mama itawazeesha mapema na pia wataonekana kuwa hawaendi na wakati!

Kwa kuzingatia kasoro hiyo, iko haja kwa vyombo vya habari kuongeza juhudi za kuwahamasisha kina mama na jamii kwa jumla ili kuirejea teknolojia ya kuwanyonyesha watoto maziwa ya mama. Makala hii inalenga katika azma hiyo. Kwa kuielimisha jamii faida zinazopatikana katika maziwa ya mama yanapotumika kwa unyonyeshaji watoto wadogo.

Awali ya yote maziwa ya mama ni mlo kamili wenye mchanganyiko wa virutubisho vyote inavyoweza kumpa mtoto afya kwa kipindi cha miezi minne ya kwanza bila ya kuihitaji nyongeza ya chakula kingine.

Maziwa ya mama pia ni chakula na kinywaji kilicho safi na salama. Vilevile maziwa ya mama yanakinga kwa mtoto na vilevile tayari muda wote.

Pamoja na faida hizo, maziwa ya mama yana gharama nafuu yakilinganishwa na yale ya kopo. Vilevile maziwa ya mama hayachafui mazingira. Kwa maneneo mengine maziwa ya kopo (makopo na mifuko iliyowekwa maziwa) yanachafua mazingira.

Zaidi ya hayo, teknolojia ya kumnyonyesha mtoto maizwa ya mama inaongeza mapenzi baina ya mtoto na mama. Pia utafiti wa kisayansi ulioripotiwa hivi karibuni na jarida la American Academy of Pediatrics", umeonyesha kwamba unyonyeshaji wa maziwa ya mama hasa kwa muda mrefu unaongeza uwezo wa utambuzi kwa mtoto.

Read More

HAYATI ZA UJANA WETU
SIKU YA IDD

Baada ya Mfungo Na Vile Vigoma vya Kula Daku, Jioni Tulielekea Viwanjani

Nimejikuta tu, Naandika, Kumbukumbu Chache Zilizobakia Miaka ya 70 Mpaka 80.

Nakumbuka Nilipokuwa Bado Kinda, Mwezi Kama Huu Ulioisha, Mwezi wa Ramadhani, Ilikuwa Baada tu ya Kumaliza Kufuturu, Basi Wale Matineja, Walikuwa Wakipitapita Majumbani Usiku Wakiimba na Wengine Hata Kucheza, Wakitumbuiza kwa Kupiga Vigoma vya Kula Daku.

Kwa Sie Tulikulia Dizim, yaani Dar Es Salaam Ilikuwa Jambo la Kawaida sana Kuwaona Vijana Wadogo Mida ya Saa Mbili Mpaka Nne Usiku, Wakipita Majumbani na Vigoma Vyao. Wakiwaimbia Watu Mitaani, "Kula Daku, Kula".

Wakati Mwingine Hata Vijana wa Makamo Pia Walitutumbuiza, Ila Hawa Ilikuwa ni Tofauti Kidogo, Wao Walikuwa Wakipita Kuanzia Mida ya Saa Nne Usiku

Hizo ni enzi ambayo Waislamu walikuwa na Imani, ilikuwa ikifika muda wa kufuturu, basi utaona wakitandika Mikeka na Majamvi, nje ya majumba yao. Kiufupi Wanaume Walikuwa Wakifuturu barazani, na kila mpita njia ukaribishwa, japo anywe nusu kikombe cha uji, uji uliokolezwa pilipili Manga (Pilipili Mtama). Na wanawake waliokuwa wakifuturu uwani. Kama ilikuwa ni nyumba yakupanga, basi wote wakaazi wa hiyo nyumba ujumuika na kupata futari kwa pamoja, kila mmoja akileta futari yake aliyopika siku hiyo.

Nimekumbuka baadhi ya maneno ya nyimbo zilizokuwa zikiimbwa.

Muulizeni mzungu alietoka angani bwana x2.

Babu kaungua ndevu kwa uji wa ramazani bwanaa...

Kula daku maneno yangu, kula eeh daku wee, daku kulaaa...

Huyu na huyu kama mtu na nduguye bwana...

Nasema huyu na huyu kama mtu na nduguye bwanaaa...

Ukiwaangalia sana mapua kama nguruwe bwana...

Kula daku maneno yangu, kula eeh daku eeh, daku kulaaa...

Kwa wale tineja, wakimaliza kuburudisha aidha wapewe pesa kidogo, Kuanzia senti 10, 20 au senti Hamsini, (Sumni), nyumba nyingine wakitoa Makoko na Matandu ya wali na maisha yaliendelea kwa furaha na amani tele.

Utoto ule waliweza kuaminiana, senti kidogo zilizokusanywa, masiku ya Ramadhani, waligawana siku ya sikukuu ya Idd Fitri, hazikuwa pesa nyingi, kiasi cha shilingi 10 au 15 au 20 kama mna bahati.

Ilikuwa ikifika jioni kila mmoja alielekea kwenye viwanja vya sikukuu. Na wachache wetu tulibahatika kununuliwa nguo mpya na viatu kwa ajili ya sikukuu.

Haikuwa ajabu ukanunuliwa shati na suruali, ukakosa viatu, au ukanunuliwa viatu ukakosa aidha suluwali au shati.

Tuliobahatika tulipewa na pesa kidogo, nadra sana ukapewa shilingi tano, ni mwendo wa shilingi kuja chini.

Sie tuliolelewa kwenye vitongoji vya Kariakoo na Gerezani, Kisutu, Upanga, Ilala, Magomeni na Buguruni kiwanja chetu Maarufu cha kushehereka, kilikuwa pale Kidongo Chekundu (sasa ni Jakaya M. Kikwete Youth Park - JMK), kiwanja kilicho kati ya mitaa ya Livingstone, Kiungani, Kisarawe na Lumumba, mbele ya shule ya msingi Gerezani.

Hapo Kidongo Chekundu, kulikuwa na Mabanda kadhaa wa kadha ya muda, yaliozungushiwa magunia, mabanda maarufu yalikuwa yale ya vikaragosi, ngoma ya Nachi, (mfano wa chakacha), mieleka na kadha wa kadha.

Nje kulikuwa na uchezeshaji wa korokoro (Kamari) na michezo mingine ya kubahatisha.

Kulikuwa na wachuuzi wa bidhaa wa kila aina, mihogo ya kukaanga na kuchoma, viazi vitamu na mbatata vilivyopondwa na kuwekwa pilipili ya unga kwa juu, vikiliwa na machicha ya nazi, mbwimbwi, ubuyu, juice za ukwaji, togwa, embe za kuchepa, karanga shikirimu za vijiti na kadharika.

Sherehe zilikuwa za siku tatu mfululizo, mabanda yakifunguliwa saa 10 jioni mpaka usiku wa saa nne.

Sie tulikuwa tukikaa karibu na viwanja, ilikuwa burudani tosha, kuona watu wa rika mbalimbali, wakitoka vitongoji vya mbali wakijumuika pamoja wakubwa kwa wadogo, kusheherekea sikukuu ya iddi.

Wengine wetu tulikwenda kutazama sinema kwenye majumba ya kuonyeshea filamu.

Kwa Dar es Salaam Kulikuwa New Chox, Odeon, Cameo, Avalon, Empress, Empire na Drive-inn Cinema kule Msasani, ambayo unaingia na gari lako.

Enzi hizo tulikuwa tukitumiana salamu kwa njia ya Redio, kulikuwa na watu maarufu wa kutuma salamu, yaani karibia vipindi vyote hawakosi hao watu na mwisho wa salamu unaandika ujumbe maalum, kama vile Salamu ni nusu ya kuonana n.k.

Ukibahatika, basi waweza kukutana na gari la RTD, likipita mitaani, na kuwapa watu nafasi za kutuma salamu zao za sikukuu, hapo utatakiwa utume salamu kwa watu watatu na kisha utatakiwa uchaguwe wimbo wa kusindikiza salamu zako.

Kule maeneo ya Posta ya zamani, pembeni ya jiji la Dizim, mkabala na shule ya Forodhani, kulikuwa na eneo ambalo sasa nahisi kumegeuzwa kituo cha feri, tukipaita Bombei. Hapo paliuzwa vitu vya Ubuge ubuge na ilikuwa kila Jumapili utawakuta watu ufukwemi, wakipunga upepo uku wakiangalia Meli na Majahazi yaliyotia nanga.

Kiza kikiingia, wale vijana wadogo wadogo waliokwenda kwenye viwanja vya michezo, wanajikusanya na kurudi majumbani mwao, kuanzia saa moja jioni.

Wale wa nje ya mji, wanasogelea vituo vya mabasi ya UDA hapo utakutana na foleni ndefu ya wasafi wakiwa kwenye foleni za kupanda mabasi. Hakukuwa na fujo za kugombea mabasi kama hivi sasa, watu wakieshimiana na uku pembeni kuna mgambo akichunga usalama wa abiria.

Ndani ya basi hata kama umewahi kukalia kiti, kama kulikuwa na mzee au mama mjamzito, basi alipishwa ili akalie siti ya basi. Ilikuwa kawaida kusikia mtu au watu wakisema, "...Jama Hakuna Muislamu wa Kumpisha Huyo Mama Mjamzito siti!"

Read More

DUNIA INA MAMBO!

Miwezi kadhaa iliopita, nilipata likizo yangu ya mwaka, nikafunga safari kwenda zangu Bongo, Tanzania. Kwenye pirikapirika zangu nikamtembelea mmoja wa marafiki zangu, rafiki yangu huyu tulisoma wote shule ya sekondari, kati ya miaka ya 80. 

Rafiki yangu amepanga maeneo ya Banana, amepanga chumba kimoja (yeye mpaka leo bado mseja), vyumba vingine kuna wapangaji wengine. Kwenye maongezi akanisimulia vituko vinavyo msumbua hapo nyumbani kwake. Akasema ni siku 3 hajalala usiku kwa sababu anasikia nyayo za watu asiowaona wakitembea ndani ya chumba chake na nje ya dirisha.

Siku ya kwanza usiku wa saa nane, alihisi watu ndani ya chumba, alipovuta shuka na kudhani ni hisia tu! Akasikia nyayo za watu ndani, ndipo alipopiga kelele zilizoamsha wapangaji. Na kuamua kuingia kwenye dua na maombi, lakini hakurudi kulala kwa hofu na kukesha mpaka muda wa alfajiri wa kujiandaa kazini.

Kwa kitete siku iliyofuata akanywa dawa ya usingizi ili hasisikie chochote. Asalale! Haikuwa dawa ya kudumu, kwani aliamshwa kwa kuguswa kiunoni tena na mtu asiyemuona. Baada ya hapo akaanza kusikia kama mtu anamwaga michanga juu ya bati. Vibweka, vikahamia ndani sasa, kwa kusikia nyayo za watu wakizidi kutembea kama wanamiliki chumba.

Hivi karibuni alinipigia simu kuwa kakimbia nyumba.

Kisa hicho kikanikumbusha mambo yaliyompata mmoja wa marafiki zangu wa mtandaoni, miaka ya nyuma alipokuwa anasoma Mtwara-Masasi girls alikuwa akisikia nyayo za watu ndani ya bweni lao, wakitembea usiku wa manane ilhali kila mwanafunzi alikuwa amelala.

Siku ya kwanza alisikia sauti ya viatu vilivyotoa sauti ya 'Ko ko ko' akaamua kusoma dua na maombi. Ile anamaliza tu kufanya maombi (kusoma dua) akasikia vicheko, alipiga ukunga na kuhamia kitanda cha juu kwa mwezake. (Vitanda vya bweni nadhani mnavijua)

Vibweka havikuishia hapo, akawa anaogopa kabisa kulala peke yake. Akawa analala na rafiki yake.

Sasa siku moja alipolala na rafiki yake kulipopambazuka alfajiri, rafiki yake alimwamsha akaoge. Lakini, yeye akuamka na kumwambia kuwa hataamka muda huo, amwache mpaka baadae kidogo.

Yule Rafiki yake akaenda kuoga na kumuacha akiendelea kulala. Aliporudi akamwamsha na kusema, "Lily umeoga na kurudi kulala tena?"

Lily akashtuka lakini akahisi amesikia vibaya.

Akamjibu, "Mimi sijaoga bwana. Umenibakishia maji?"

Yule Rafiki yake akazidi kusisitiza, "Lily utachelewa, amka ujiandae. Umeshaoga then urudi kulala kweli?" Ebu acha uvivu!

Pale sasa ndio mawenge ya usingizi yalipokata kabisa. Wakabishana huku Lily akizidi kusisitiza kukataa kwamba ajaoga.

Rafiki yake akasema, "Lilian nilikuomba mpaka sabuni lakini hukunijibu wala kunitazama."

Lily kufikia hapo akwa hana budi kwenda kuoga huku akitetemeka kwa hofu. Alipokuwa anarudi kutoka kuoga kuna mwanafunzi mwezake akamuuliza, "Lily una maji mengi enhee..."

Kipindi kile maji yalikuwa yanapatikana kwa shida, na walikuwa wanayachota kwenye kisima kwa ugumu sana. Hivyo  basi, ndoo moja ya lita kumi unaweza kuoga siku 2 au 3: sasa Lily akawa anajiuliza angewenzaje kuoga mara mbili?

Alipomuliza kwa nini anasema vile, yule mwanafunzi mwenzake akasema kwa sababu amemuona ameoga mara ya pili. Kidogo amwamini rafiki yake, kwa sababu walikuwa wanaoga nje wakiwa wamejipanga kwa mstari hivyo ilikuwa ni rahisi kuonana nani kaoga nani hajaoga.

Lily alianza kushikwa na hofu kupita kipimo baada ya wote kuungana na kusisitza alioga na walimuona.

Yule rafiki yake naye alipoona vituko vikimfuata naye akamkimbia kwa hofu na kwenda kulala bweni lingine. Akabaki peke yake.

Akabaki akijiuliza maswali ambayo hata wewe utakuwa unajiuliza. Huenda utakuwa na majibu nayo, lakini upande wake mpaka leo ajawahi kupata majibu.

 

Na siku aliporudi likizo, ndio hakurudi tena kwenye ile shule! 

Read More

MPANGO KINA WA MIAKA 5 YA KUREKEBISHA VIJANA - Panya Road

An Extensive 5 Year Reforms Program for The Youth - Panya Road

• Hata Wafungwa Wanaweza Kufaidika Kwenye Programu Hii.
• Tuwatumie Panya Road, Kuimarisha Uchumi kwa Kutoa Mafunzo ya Uzalishaji, Ufundi na Kazi za Amali, Mila na Utamaduni na Uzalendo.

Haya Matukio ya Panya Road, yananikumbusha tukio moja lililonitokea miaka mingi nyuma, zaidi ya miaka 40 hivi. Nakumbuka kushuhudia jamaa ninaye mfahamu, akikimbizwa na umati watu, wakimtuhumu kukwapua pochi ya mama mmoja, huku wakipiga kelele za mwizi.

Yule kijana alinipita mbio na huku akivua shati lake na kuingia kwenye jalala la taka, na kujifanya kichaa huku akigaagalika kwenye taka. Halafu aliniambia, “wakija waambie mwizi amepita.” Anamaliza kusema tu, waliokuwa wakimfukuza walifika pale, wakitweta.

Kuna waliokuwa na mawe na vipande vya tofali, wengine mapanga, marungu na silaha nyingine. Nilijua yule kijana alikuwa ni mwizi na miaka ile kulikuwa na vikundi vya vijana wahalifu wakisumbua sana watu kwa tabia zao za kukwapua kwapua watu.

Kidogo niwaambia wale watu, mwizi wao ndiye huyo hapo jaani. Lakini kitu fulani kiliniambia niache, sikumbuki kama ni woga au huruma tu iliyonijia, sikuwapenda wezi na pia sikupenda kuona wakiadhibiwa kwa kupigwa mawe au kuchomwa moto.

Walipo niuliza nikawaongopea huku nimejawa na hofu kwa mbali “Karuka huo ukuta, kadondokea upande wapili, kaacha shati lake hapa.”

Lile kundi hata sijui ilikuwaje, waliniamini, japo walikuwa na wasiwasi kidogo kwa yule kijana aliyepo jaani, lakini walinisikiza na kuamua kuondoka.

Yule kibaka, alinishukuru sana huku akinitaja kwa jina langu, kumwangalia vizuri kumbe tunafahamina, tukiishi mtaa mmoja, japo yeye alinizidi umri na hatukuwa marafiki, lakini kwa kule kutomchongea kwa wale watu, kulimfanya anione kuwa mimi ni jirani mwema.

Yule kijana alikuja kuhama, sijui walihamia wapi, ila ninachojuwa baba yake alikuwa ni mtumishi wa serikali, nadhani mzee wake alipata uhamisho mkoani.

Baada ya miaka isiyopungu ishrini, nilikuja kukutana na yule jamaa, mkoani Kigoma, keshakuwa mtu mzima, mwenye familia yake na uzuri zaidi ni mfanyabiashara mkubwa tu, akimiliki duka la spea za magari na boti za uvuvi.

Alinikumbuka nami nikamkumbuka, akanikaribisha nyumbani kwake, tukaongea mengi, akanambia kuwa hasingeweza kunisahau kwa sababu niliokoa maisha yake, na tangia siku ile aliyokimbizwa nami nikamsaidia ilikuwa kama ndio dawa, maana aliacha wizi, akajishughulisha na biashara na sasa anajitegemea na ana familia ya watoto wawili.

Lengo hapa si kuwahadithia tukio la kibaka mmoja aliyepata bahati ya kuokolewa miaka 40 nyuma, lahasha, ila nimekuwa najiuliza hivi awa vijana tunao waita Panya Road, ni kweli hatuna suluhisho la kudumu? Maana wengi wao ni vijana walio kati ya umri wa miaka 12 na 20 au 25 tu.

 

MPANGO WA KUWAWEZESHA PANYA ROAD

Binafsi natamani badala ya kuwafunga jela, tuwe na mipango maalum ya kuwarejesha Panya Road kutoka kwenye maisha ya kudhuru watu, uraibu wa dawa za kulevya na wizi na kuwageuza kuelekea kwenye maisha ya kawaida kupitia mafunzo maalum.

Kuwafundisha Panya Road kulihudumia Taifa lao na kuwatumia vijana hao katika kuwapatia mafunzo ya msingi ya kujiendeleza katika shughuli za kilimo, viwanda, uvuvi, ufundi na kazi za amali. Kuwafunza elimu ya uraia, Kuwafunza na kushiriki katika shughuli za maendeleo ya kijamii na utamaduni.

Mpango huu uwe wa miaka mitano (5), huu mpango utaratibu, kusimamia na kuendesha mafunzo endelevu hivyo basi kupitia mpango huu vijana hawa watajengeka kiuzalendo, wataweza kujitegemea na kujiamini.

Nakumbuka miaka ile kuanzia 1964 mpaka katikati ya miaka ya 70, serikali ya Tanzania ilikuwa mikakati ya kuwapeleka watu kwenye vijiji vya ujamaa.

Najua kuwa kulikuwa na matatizo ya kiutendaji, ndio maana jambo lile halikufanikiwa kama lilivyotarajiwa, lakini tunaweza kuchukua lile wazo kisha tukawashirikisha wasomi na wanaharakati wakalikarabati na kuliwasilisha tena, kisasa zaidi.

Kama vile serikali ilivyoanzisha JKT na baadae JKU kuwa ni vyombo vya kuelimisha na kuandaa vijana wa Kitanzania kiuzalendo, kimaadili, kinidhamu na kuwafanya raia wema wanaopenda kutumikia na kulinda nchi yao. Basi kwa nia ileile na uthubutu uleule, tunaweza kuanzisha "MPANGO KINA WA MIAKA 5 YA KUREKEBISHA VIJANA - PANYA ROAD" (AN EXTENSIVE 5 YEAR REFORMS PROGRAM FOR THE YOUTH - PANYA ROAD), kiufupi MKKV-Panya Road

 

WIZARA ZA SERIKALI ZITOE WATAALAMU.

Mpango huu wa miaka mitano, MKKV-Panya Road, unaweza kusimamiwa na wizara kadhaa, wakiongozwa na Ofisi ya Rais Tawala za Mikoa na Serikali za Mitaa (TAMISEMI) Wizara ya Elimu, Sayansi na Teknolojia, Wizara ya Mambo ya Ndani, Wizara ya Ulinzi na Jeshi la Kujenga Taifa, Wizara ya Mifugo na Uvuvi, Wizara ya Afya Maendeleo ya Jamii, Jinsia, Wazee na Watoto, Wizara ya Utamaduni, Sanaa na Michezo n.k.

Kwenye hizo kambi za kudumu, vijana wapewe mafuzo ya Stadi za Maisha ya kujitegemea kinadharia na kivitendo, Kusoma, Kuandika, Kuhesabu na utoaji wa elimu ya Msingi na Sekondari kwa ujumla wake.

Programu hii ya MKKV-Panya Road, pia ijumlishe kuwaandaa awa vijana Kisaikolojia, Kuwapatia Elimu za Mafunzo ya Kilimo, Viwanda, Uvuvi, Mapishi, Elimu ya Uraia na Uzalendo, Ufugaji, Ujenzi, Ufundi wa aina mbalimbali kama vile Uashi, Useremala na Ukarabati wa magari, elimu za dini, utamaduni na michezo.

Vilevile kuwepo wataalamu wa saikolojia na ushauri nasaha watakao weza kuwashauri na kuwasaidia awa vijana katika masuala ambayo yamewafanya wawe na tabia mbaya, ili kuwasaidia kuepukana na kurejea tena kwenye maisha ya uhalifu. Na kuwabadirisha kuwa raia wema, wanaojiamini, wanaojituma, wenye uzalendo na kuipenda nchi yao.

Kwa kushiriki katika programu hii ya MKKV-Panya Road, vijana watapata fursa ya kupata ujuzi unaohitajika katika maisha yao na kuwa na ujasiri na ushindani kwa taaluma yao baada ya kuhitimu.

Mbali na ujuzi wa kujifunza ili kuwa na nguvu kitaaluma, vijana watajengeka kiuwezo na kujiamini na kuweza kuanzisha miradi yao wenyewe.

Vilevile itasaidia kuwabadirisha na kuwa raia wema, wanaojiamini, wanaojituma, wenye uzalendo na kuipenda nchi yao.

NB:

Kama kutakuwa na kesi ya mauwaji kwenye uhalifu wa hao vijana, basi Sheria ichukuwe mkondo wake.
Hili wazo ni kwa wale tu ambao hawana kesi za mauwaji.

Read More

RAIS WA KENYA AMEAPISHWA

• Vituo vya Ndani vya Runinga Vyanyimwa Nafasi ya Kurusha Matangazo.

• Hofu ya Bw. William Ruto Kulipa Kisasi Yaanza Kujionyesha

Rais, William Kipchirchir Samoei Arap Ruto ameapishwa kuwa rais wa tano wa Kenya siku ya Jumanne tarehe 13 Sept 2022, katika hafla iliyohudhuriwa na makumi ya viongozi na wanadiplomasia wa kimataifa.

Angani mwonzi wa jua ulikuwa umefichwa na Mavunde yakisindikizwa na mawaga na kusababisha kibaridi cha mzizimo.

Chini ya mawingu kulikuwa na tukio adhimu, Mubashara kwenye Kituo cha Michezo cha Kimataifa cha Moi, Kasarani. Mpaka kufikia saa tano asubuhi, Uwanja ulikuwa umejaa watu pomoni zaidi ya waudhuriaji 60,000 walihudhuria wakipeperusha bendera ya Kenya na kucheza kwa furaha huku wakiburudishwa na nyimbo kadhaa wa kadha.

Ulinzi ulikuwa mkali kuzunguka eneo hilo, huku vikosi vya usalama vikijaribu kuwazuia mamia ya watu waliojaa lango la uwanja huo. Takriban dazeni ya watu walijeruhiwa walipokuwa wakigombania kuingia kupitia moja ya lango la dharura.

Katika hali hisiyo ya kawaida na iliyozusha maswali mengi kwa wamiliki wa vituo vya Runinga nchini Kenya, ni pale walipozuiwa kurusha Mubashara hafla ya kuapishwa kwa rais mpya, hali iliyotafasiriwa kuwa ni kutishia kwa uhuru wa vyombo vya habari.

Timu ya mawasiliano ya Rais mteule wa Kenya William Ruto ilivizuia vyombo vya habari vya nchini humo kuripoti habari za kuapishwa kwa rais, na kutoa haki za kipekee za utangazaji kwa kampuni ya Multichoice Kenya Ltd, mshirika wa kikundi cha Runinga cha kulipia cha Afrika Kusini.

Waandishi wa habari kutoka magazeti ya ndani na vituo vya redio waliruhusiwa kuripoti mubashara.

Wakati wa kampeni, Bw Ruto aliwahi kuvishutumu mara kadhaa vyombo vya habari vya Kenya kuwa vinaupendeleo dhidi yake, na baadhi ya wachanganuzi wa siasa za Kenya wanasema kuwa uamuzi wake huo wa kupiga marufuku vituo vya Runinga vya ndani kurusha hafla hiyo ni kulipa kisasi kwa yale yaliyotokea wakati wa kampeni.

Mutuma Mathiu, mhariri mkuu wa Nation Media Group, ambayo anamiliki vyombo vya habari vya magazeti na Runinga, alisema katika mahojiano kwamba walikuwa na jukumu la kitaifa kuwatangazia Wakenya na kuhabarisha dunia kile kinachojiri, lakini wakajikuta wanapigwa dafrao na amri ya rais mpya.

Hata hivyo, alisema, “Sidhani kama tunataka kuanzisha vita vya kupakana matope kwenye arusi na kisha kuchafua vazi la bibi-arusi.”

Bw William Ruto alishinda katika kura ya Agosti 9 kwa tofauti ya kura chache sana dhidi ya mpinzani wake, Raila Odinga, ambaye alikataa matokeo na kuyapinga katika Mahakama ya Juu. Lakini mahakama iliidhinisha ushindi wa Bw Ruto katika uamuzi uliotolewa kwa kauli moja wiki moja iliyopita.

Bw. William Ruto, mwenye umri wa miaka 55, aliwahi kuwa makamu wa rais wa nchi hiyo kwa miaka 10 iliyopita, alizaliwa katika familia ya Kikristo katika kijiji kidogo cha Bonde la Ufa nchini Kenya, ambako alisaidia kazi ya ukulima ya kupanda mahindi na kwenda shuleni bila viatu. 

Alionyesha nia yake ya awali katika siasa katika miaka ya 1990, na kuwa mshirika mkubwa wa mtawala wa muda mrefu wa Kenya, Daniel arap Moi, alishinda nafasi katika Bunge na baadaye kuhudumu kama waziri wa kilimo na elimu ya juu.

Ongezeko la utajiri wa William Ruto ndani ya muongo mmoja umewastaajabisha watu wengi sana, Bw. William Ruto aliwahi kushtakiwa na Mahakama ya Kimataifa ya Uhalifu ilipomshtaki kwa uhalifu dhidi ya binadamu, ikimtuhumu kwa kusaidia kupanga ghasia zilizofuatia uchaguzi wa 2007. Lakini Mahakama ilitupilia mbali kesi dhidi yake mwaka wa 2016, kwa vile serikali aliyohudumu kama makamu wa rais ilizuia ukusanyaji wa ushahidi na mashahidi wakaghairi.

Licha ya ukwasi wake wa kutatanisha, akiwa na himaya ya biashara inayojumuisha hoteli za kifahari , ranchi na kiwanda kikubwa cha kusindika kuku, Bw. Ruto alianzisha kampeni yake mwaka huu kwa wachuuzi wa Kenya, umati wa vijana na wanaojitahidi kujipatia riziki. Wakati wa kampeni, Bw. Ruto alizozana na Rais wake, Uhuru Kenyatta, ambaye alimuunga mokono mpinzani wa Bw. Ruto, Bw. Odinga, waziri mkuu wa zamani na kiongozi wa upinzani .

Bw. Kenyatta hakumpongeza Bw. Ruto hadi Jumatatu jioni, alipomkaribisha katika afisi ya rais, Bw Kenyatta alikuhudhuria hafla ya kumuapisha rais mpya na kushikana mikono, lakini Bw Odinga alisema kwenye ujumbe wake wa Twitter kwamba hatahudhuria.

Dennis Itumbi, msemaji wa Bw. Ruto, alihalalisha hatua hiyo kwa kusema Multichoice Kenya sio tu mwanakandarasi pekee wa kibinafsi bali KBC ni mmiliki wa hisa ndani ya kampuni ya Multichoice Kenya. Wanjohi Githae, kutoka kwenye timu ya mawasiliano ya Bw. Ruto, alisema katika ujumbe mfupi wa simu kwamba ingawa vyombo vya habari vya ndani ya nchi vinaweza kuleta magari yao ya utangazaji, ila hakuta kuwa na nafasi ya kuegesha magari yao mahali popote karibu na uwanja.

Siku ya Jumanne asubuhi, Bw. Mathiu wa Nation Media alisema kuwa baada ya mazungumzo na timu ya Bw. Ruto, waliruhusiwa kuwa na magari yao ya kurushia matangazo, lakini matukio yote yatachukuliwa na kituo cha MultiChoice na wao watarusha matangazo yatakayorushwa na kampuni ya MultiChoice.

Mkataba na kampuni hiyo haujawekwa wazi lakini Bw. Mathiu alisema alitarajia MultiChoice haitafanya hiyana dhidi ya vyombo vingine vya ndani, kurusha matangazo watakayorusha wao.

Wachanganuzi wa vyombo vya habari wanatumai hatua hiyo haitaanzisha enzi ambayo vyombo vya habari vitakwazikwa zaidi. 

Read More

KWA NINI NDOA HAZIDUMU

KWA NINI NDOA HAZIDUMU

· Je, Kuna Haja ya Kuhuisha Mafunzo ya Jando na Unyago?

· Dar Peke Yake Kuna Wastani wa Ndoa 360 Zinavunjika Kila Mwezi.

· Kuongezeka kwa Tabia za Ushoga Katika Jamii.

Hivi karibuni, tumemsikia Mwenyekiti wa Kamati ya Bunge ya Huduma na Maendeleo ya Jamii akisema kuwa kuna haja ya kuchukua hatua na kutafuta kwa kina chanzo cha kuvunjika kwa ndoa nyingi nchini.

Mwenyekiti huyo wa Kamati ya Bunge ya Huduma na Maendeleo ya Jamii, ndugu Stanslaus Nyongo, aliyasema hayo siku ya Jumatatu mwezi wa Septemba tarehe 5, 2022 baada ya kukutana na wizara ya maendeleo ya jamii, jinsia na makundi Maalum.

Dar es Salaam pekee yake zaidi ya ndoa 360 kwa mwezi zinavunjika, ni wastani wa ndoa 12 zinafunjika kila siku.

Hili linaweza kuwa linachangiwa na sababu nyingi kutoka kwa wanandoa wenyewe. Lakini kuna vitu ambavyo tukiviangalia tunajua kuwa ni moja ya sababu zinazopelekea ndoa na mahusiano mengi kuweza kuvunjika.

Wanandoa wengi sasa hivi wanashindwa kuishi maisha ya ndoa, wengi wao wamekuwa wanaharakati zaidi katika ndoa kuliko kuwa walezi, hali ambayo imesababisha migogoro na kuvunjika kwa ndoa nyingi, jambo hili linaathiri ustawi wa familia, maisha, ufanisi katika utendaji kazi.

Watu wengi wanaingia katika ndoa bila kupata elimu na mafunzo ya kutosha kuhusu maisha ya ndoa, haswa kwa kupotea kwa mafundisho ya kijadi ya Jando na Unyago kwa wavulana na wasichana waliobaleheka.

Watu wengi wanaishi kwenye ndoa au mahusiano kusogeza tu siku, ilimradi kunakucha. Ndoa nyingi kwa sasa zimekosa ushirikiano katika kutoa maamuzi ya pamoja yatakayoweza kuwasaidia kujenga familia bora na maisha mazuri ya sasa na ya baadaye.

Inashangaza sana kuona watu wanaoishi pamoja kila mmoja ana mipango na mikakati ya maisha yake. Huyu anawaza kufanya hivi, yule anawaza kufanya vingine na awaambiani. Hakuna ushirikiano wowote kama wanandoa wa kuweza kukaa chini na kushirikishana malengo mbalimbali yatakayoweza kuwasaidia katika kujenga na kuboresha maisha yao.

Sababu kubwa nyingine zilizotolewa kutoka kwenye tafiti kadhaa wa kadha kuwa ndio chanzo cha ndoa nyingi kuvunika na ndoa nyingi ziwe katika foleni ya kuvunjwa, ni Mmonyoko mkubwa wa maadili na ukatili mkubwa wa kijinsia, hasa kwa watoto ni mkubwa inahitaji Watanzania wajipange, hili kutokomeza hili tatizo katika jamii zetu.

Chanzo kingine ni katika vingi ni wivu uliopindukia mipaka, ugumu wa maisha, kuwa na kipato duni, watu kuathirika kiakili, kulazimisha kuingiliana kinyume na maumbile, baadhi ya wenza kuwa na tabia za kishoga, kukosa uaminifu na wenza kupelekea kuchepuka nje ya ndoa zao.

Na Ugomvi wa wanandoa unapelekea watoto kuteseka kwa kukosa malezi bora na hatimaye watoto hao kujikuta wakifanyiwa ukatili wa kingono kutokana na kutokuwa na malezi mazuri kutoka kwa wazazi wa pande zote mbili.

Kuna haja sasa ya serikali kufanya utafiti kupitia wizara zake hili kutengeneza mtaala maalum wa mafunzo ya Jando na Unyago na Mizungu ya kimaisha kwa vijana wa shule za Msingi na Sekondari.

Misamiati

· Kuhuisha, (Huisha): Anzisha tena jambo ambalo lililokuwa limesita kuendelea.

· Jando na Unyago: Mafunzo ya nadhria na vitendo yanayohusu malezi kwa wavulana/wasichana kuhusu mila na desturi za jamii zao

· Mizungu: Matendo ya maarifa ya nyanja mbalimbali ya kimaisha na ya busara ndani ya kumbi yanayofunzwa watu kwa siri.

· Kumbi: Mahali panapofanyika shughuli za jando/unyago

Read More

 VITA VYA IRELAND YA KASKAZINI
1968–1998

Muungano Jumuishi wa Ufalme wa Uingereza na Scotland, Wales na Ireland ya Kaskazini au United Kingdom, ambao chini ya ugatuzi wa madaraka, nchi washirika zina kiasi fulani cha madaraka ya ndani, uliingia matatizo makubwa mwaka 1968 wakati Wakatoliki wa Ireland ya Kaskazini walipoanzisha mapambano ya silaha ili kujitoa kwenye muungano huo na kutaka kuwa sehemu ya Jamhuri ya Ireland.

Ili kuyaelewa vizuri mazingira ya vita hivi vya wenyewe kwa wenyewe kwenye taifa kubwa na kongwe kama Uingereza, hatuna budi kurejea kwenye historia kwamba kisiwa cha Ireland kilikuwa koloni la Waingereza kuanzia karne ya 13. Ifahamike kwamba sehemu kubwa ya Waingereza ni Waprotestanti wa Kianglikana lakini wakaitawala Ireland yenye idadi kubwa ya Wakatoliki na hivyo kutengeneza mpasuko mkubwa wa kidini.

Baada ya miaka mingi ya kudai uhuru, Uingereza ikakigawa kisiwa hicho kwa msingi wa kulinda maslahi ya Waprotestanti waliokusanyika zaidi Kaskazini Mashariki mwa kisiwa hicho. Hivyo, harakati za kudai uhuru zilipopamba moto miaka ya 1920, Ireland ya Kaskazini ikatangaza kuendelea kuwa sehemu ya ufalme wa Uingereza, hivyo, kuzua mgogoro mpya kati ya Waprotestanti na Wakatoliki katika jimbo hilo, Waprotestanti wakitaka nchi hiyo ibakie kuwa sehemu ya muungano na Wakatoliki wakiukataa muungano huo na kutaka jimbo hilo lirejee kuwa sehemu ya Jamhuri ya Ireland.

Mwaka 1949, kisiwa hicho bila sehemu yake ya kaskazini mashariki (yaani Ireland ya Kaskazini) kikajitangaza kuwa Jamhuri ya Ireland na kujitoa kwenye Jumuiya ya Madola. Uhasama mkubwa ukapamba moto kati ya makundi hayo mawili ndani ya Ireland ya Kaskazini na kusababisha kuanza kwa mapambano ya silaha mwaka 1969.

Vita hivyo vilidumu kwa miaka 30 (1968 – 1998) na kugharimu maisha ya watu 3,600 na wengine 30,000 kujeruhiwa kabla ya kupata muafaka ambao umeipa Ireland ya Kaskazini madaraka ya kujiongoza katika maeneo kadhaa na mfumo wa uongozi shirikishi. Jimbo hilo lina bunge lake lenye mamlaka kwenye maeneo yaliyoainishwa na ambayo Bunge la Uingereza haliyagusi. Vilevile, yapo mamlaka ya utendaji ya pamoja ambapo kuna Waziri Kiongozi na Naibu wake wenye mamlaka sawa na wanatoka makundi makubwa mawili yaliyohasimiana kwa miaka mingi jimboni humo.

Read More